Kitabın Adı :Sarıkamış
Dramı
Kitabın Yazarı : Alptekin
MÜDERRİSOĞLU
Yayın Evi ve Adresi
:KASTAŞ A.Ş. Yayınları Başmusahip Sokak
Talashan 16-101 Cağaloğlu-İstanbul
Basım Yılı :Ocak 1988
1.Kitabın Konusu:
Sarıkamış Dramı,Enver Paşa ile Albay Hafız
Hakkı’nın kişisel tutkularının çatışmasından, çılgınca tutumlarından,
gerçekleri görmezlikten gelerek acımasız emirler vermelerinden doğmuş;sonuçta
iki hafta içinde doksan bini aşkın Türk genci donarak ölmüştür.Dramı bütün
ayrıntılarıyla açıklayabilmek için yazar mozayık diye tanımlayabileceğimiz
çalışma biçimini seçerek,bir mozayık taşı gibi tek başına anlam taşımayan
savaşçı anılarını, gazete haberlerini, çarpışmaları, verilen emirleri,
belgeleri, komutanların tutum ve davranışlarını gün gün sıralayarak dramı her
yönüyle ortaya çıkarmaya çalışmıştır.
2.Kitabın Kısa Özeti:
Altıyüzyıllık
Osmanlı tarihinde ilk kez padişah Mehmet Reşat, I nci Dünya Savaşı’na yol açan
olayın gerçek nedenini bilmeden, halka savaş çağrısında bulunuyordu.Padişahtı
ama ne var ki koskoca imparatorluğu ildilendiren olaylara çok uzak
kalıyordu.Olayları sonradan öğreniyor, kendine anlatıldığı şekilde kabul
ediyordu.Harbiye Nazırlığına yükselen Enver Paşa bir diktatör gibi
davranıyordu.
Birinci
Dünya Savaşı’nda doğuda Ruslarla ilk karşılaşma Eleşkiri civarında Köprüköy’de
oldu.Karşı saldırıya geçen Türk Ordusu Azap Köyü savaşını kazandı.Fakat iyi
keşif yapılamadığı için eski sınırına çekilemedi.İttifak Devletleri yanında
savaşa katılarak Almanlara yardım amacını güden Başkumandan Vekili, 14 Aralık
1914’te Köprüköye geldi.Askeri teftiş ettikten sonra hemen Rusların elinde
bulunan Sarıkamış’a taarruza karar verdi. Verilen bu kararın uygulanmasının
kötü hava ve arazi şartlarıyla mümkün olmadığına inanan ve bu taarruzun
ilkbaharda yapılmasını isteyen III ncü Ordu Komutanı Hasan İzzet Paşa’yı
azlederek Ordu Komutanlığını üstüne aldı.Enver Paşa kış ortasında bir buçuk
metre kar altında, eksi 25 derecede ve 2000-3000 metre yükseklikte, arazinin
dağlık ve ancak patika yollarından yararlanılabildiği bir yerde yazlık
elbisesi, yarı çarıklı askerlerle taarruz yapıp amacına ulaşacağını
sanıyordu.Böylelikle bir an önce
saldırıya geçip ilkbahara kadar elden geldiğince Kafkasya içlerine girip olası
bir barışla elimize bir şeylerin geçeceğine inanıyordu.Enver Paşa’nın temel
düşüncesi başarı,dış görünüş ve giysilerle değil, her askerin kalbindeki
yiğitlih ve cesaretle kazanılacağı idi.
Enver
Paşa’nın yanında yalnızca Alman subayları bulunuyordu.Birliklerin kış koşulları
altında yürüme ve savaşma yeteneklerini bilen Türk subaylarının görüşünü ise pek
dikkate almıyordu.X ncu Kolordu’nun başında ise padişahın damadı olduğunu sık
sık tekrarlamaktan bir türlü geri duramayan Albay Hafız Hakkı vardı.O da büyük
zaferler kazanma hırsına kapılmıştı.
Tüm
kötü koşullara rağmen savaş başladı.Enver Paşa’nın planı Sarıkamış-Erzurum
arasında bulunan Rus asıl kuvvetlerini XI nci Kolordu ile sıkıştırırken IX ncu
Kolordu ile Bardız, XX nci Kolordu ile Olyu yönlerinde ilerleyerek Rus Ordusunu
geriden kuşatıp yok etmekti.Enver Paşa, 25 Aralıkta geride kalan öteki birlikleri
beklemeksizin Sarıkamış üzerine harekete geçti.Bardız geçitini tutan Rus
kuvvetlerini gece yarısına kadar süren çarpışmalar sonucunda Sarıkamış’a atan
29 ncu Tümen, 26 Aralık sabahı kendisine katılan 17 nci Tümenle birlikte
taarruza başladı.Ancak taarruz gelişemedi ve durdu.Sarıkamış’a bir an önce
ulaşmak için cebri yürüyüşle Allahuekber Dağları’nı aşan X ncu Kolordu 28
Aralık günü Sarıkamış doğusuna varmayı başardı.Böylece iki kolordu Sarıkamış’ta
birleşti.Ancak IX ncu Kolordu Sarıkamış Dağları’nda ,X ncu Kolordu Allahuekber
Dağları’nda çarpışmaları soğuk ve açlık yüzünden erimiş iki kolordunun asker
sayısı onbin kişiye kadar düşmüştü. İki kolordunun 20 Aralık öğleden sonra
başlayan taarruzu gecede sürdü.Küçük bir kuvvet Sarıkamış’a girdiysede geri çekilmek
zorunda kaldı.
Enver
Paşa’nın İstanbul hükümetine gönderdiği telgraf da bir ibret
belgesiydi.gerçekleri tamamen saptırıyordu.Hiçbir hesaba kitaba dayanmayan
giriştiği akıl almaz saldırı Enver Paşa’ya göre Rus Ordusu’nun kesin
saldırısıyla sonuçlanmamıştı. Ortada ise büyük bir gerçek vardı.Türk ordusu
tarihinde görülmemiş bir yıkım ve bozguna uğramıştı. Ayrıca Enver Paşa
gönderdiği telgrafın son bölümünde olayların gizlenmesini de
istemişti.İstanbul’a varır varmaz bu işi bizzat kendi üstlendi.Böylece bu
başarısızlık İstanbul ve diğer bölgelerde yeterince duyulmadı.
Sarıkamış’ta
kaybettiğimiz asker sayısında iki belge vardır. İlk belgeye göre IX ncu Kolordu
36.784, X ncu Kolordu 46.743 , XI nci Kolordu 21,819 ve II nci Süvari Tümeninin
3.928 kaybıyla toplam kaybımız 109.274’e ulaşmaktadır.Diğer belgeye göre ise XI
nci Kolorduya 22 Aralık 1914 gününden sonra asker desteği yapıldığı
belirtilmektedir.Bu da belgeye göre 6 tabur kadardır.Bu duruma göre
kaybettiğimiz asker sayısı 113.000-114.000’e ulaşmaktadır.En acı olay ise bu
askerlerimizin 90.000-96.000 kadarı donarak feci şekilde can vermiştir.Tüm
bunların sorumlusu gerçekleri bir türlü görmek istemeyen hayalci Enver Paşa
idi. Enver Paşa Kafkasya’yı alacağım derken İngiltere ve Fransa’ya Çanakkale
Boğazı’na saldırmaları için davetiye çıkarmıştır.
3.Kitabın Ana Fikri:
Her zaman
yaptıklarımızın sonucu görmeli, özellikle kendi menfaatlerimiz için
başkalarının hayatını riske atmamalıyız.
4.Kitapta Olayların ve Şahısların
Değerlendirilmesi:
Mehmet Reşat:I nci
Dünya Savaşı yıllarında Osmanlı tahtında bulunmasına rağmen koskoca
imparatorluğu ilgilendiren olaylara çok uzak kalıyordu.
Enver Paşa:Kişisel tutkularının esiri olarak verdiği ve
uygulattığı kararlarla doksan bini aşkın Türk gencinin donarak ölmesine neden
olmuştur.
Albay Hafız Hakkı:Padişahın damadı olmasının
verdiği güven ve sahip olduğu kazanma hırsı onu da etkilemiş ve gerçekleri
görmesini engellemiştir.
Hasan İzzet Paşa:III ncü Kolordu komutanıyken
alınan kararların yanlış olduğunu belirtmiş,yaptıkları Enver Paşa ve
adamlarının düşüncelerine ters olduğu için görevinden azledilmiştir.
5.Kitap Hakkında Şahsı Görüşler:
Türk tarihi açısından bir
dönüm noktası olabilecek bir savaşın, yapılan hatalar zinciriyle nasır
hezimetle sonuçlandığını okudum.Belki hata yapanlar da bu ülkeyi en az bizim
kadar seven vatanperver insanlardı fakat liderlik böyle anlarda meydana çıkar.
6.Kitabın Yazarı Hakkında Kısa Bilgi:
Çocukluğundan
beri Sarıkamış olayına ilgili olan Müderrisoğlu,lise yıllarında okuduğu bir
tarih dergisiyle inceleme yapmaya karar verir.Ayrıntılı bilgi aramaya
başlamasına rağmen Sarıkamış ile ilgili pek fazla bilgiye ulaşamamış bunda,
Enver Paşa’nın dramı unutturmak istemesinin rolü olduğunu öğrenince konuyu
derinlemesine araştırmaya başlamıştır.Yazar,mozayık diye tanımlayabileceğimiz
çalışma türünü şeçmiştir.
Eserleri:Sarıkamış Dramı, Yoksulların
Zaferi, Fotoğraflarla Kurtuluş Savaşının Maddi ve Mali Kaynakları.
Yorumlar
Yorum Gönder