GAZEL
*Aşk ayrılık hasret ölüm gibi lirik
konuların işlendiği şiir türüdür.
*Türk edebiyatına İran edebiyatından
girmiştir.
*İlk edebiyat “matla” son beyitine “makta”
denir.
*En güzel beyite “beytü’l-gazel”
denir.
*Son beyitte şairin mahlası yer alır.
*Gazelin bütün beyitlerinde aynı konu
işleniyorsa buna “yek-ahenk” gazel denir.
*Bütün beyitleri aynı güzelliğe sahipse
“yek avaz” gazel denir.
*Beyit sayısı 5-15 beyit arasındadır.
*İlk beyit kendi arasında kafiyelidir.
Diğer beyitlerin ikinci beyitleri birinci beyit ile kafiyelidir. Yani
aa,ba,ca,da,ea şeklindedir.
KASİDE
*Din ve devlet büyüklerini övmek amacıyla
belirli kurallar içinde yazılan uzun şiirlere denir.
*İlk beytine “matla” son beytine “makta”
denir
*Şair matla beyitini kasidenin herhangi bir
yerinde tekrarlayabilir.
*Şair mahlasının bulunduğu beyite “taç
beyit” denir .
*En güzel beytine
“beytü’l kasid” denir.
*En az 31(33)en fazla 99 beyit olur.
*Kaside belli bölümler halinde yazılır.
a) Nesib bölümü: Bahar mevsimi kış manzaraları
betimlenir ya da kurban ve ramazan bayramı anlatılır.
b) Girizgah Bölümü: Nesib bölümünden asıl
konuya geçmiş ifade eden bir veya birkaç beyittir. Nükteli ince sözlerin
söylendiği bölümdür.
c) Medhiye bölümü: Asıl anlatılmak
övülmek istenen kişi için ne denecekse açıklanır. Asıl bölümdür.
d)Fahriye bölümü: Şairin kendini övdüğü ve
diğer şairlerle karşılaştırdığı bölümdür.
e)Tegazzül bölümü: Kasideyle aynı ölçüde ve
uyakta gazel yazılır.
f)Dua bölümü: Şair övdüğü kişinin
başarılarının devamlı olmasını ömrünün uzun olması için dualar eder iyi
dileklerde bulunur.
Kasideler konularına göre de değişik adlar
alır:
Tevhid: Allah’ın birliğini anlatan
kasideler.
Münacaat: Allah’a yalvarmak,dua etmek
amacıyla yazılan kasideler.
Naat: Peygamberimizi övmek için yazılan
kasideler.
Mehdiye: Devrin ileri gelenlerini övmek
için yazılan kasideler.
Hicviye: Devrin yöneticilerini eleştirmek
için yazılan kasideler.
Mersiye: Devlet büyüklerinin ölümünden
duyulan üzüntülerin anlatıldığı kasideler.
Not: Kasideler "nesib" bölümünde
işlenen konulara ve rediflerine göre adlandırılır.
MESNEVİ
*Mesneviler öğüt verici bir olayı anlatan
uzun şiirlerdir.(savaş,aşk,tarihi olaylar,din ve tasavvuf)
*Mesneviler Divan edebiyatında bir bakıma
günümüzdeki roman ve hikayenin yerini tutuyordu.
*Beyit sayısı sınırsızdır.
*Her beyit kendi arasında
kafiyelidir.(aa,bb,cc,dd...)
*Aruzun kısa kalıpları ile yazılır.
*Beş mesnevinin bir araya gelmesiyle hamse
oluşur
Yorumlar
Yorum Gönder