İnsanların yaşadıkları ya da yaşayabilecekleri olayları, yere, zamana ve şahsa
bağlayarak anlatan eserlere roman denir.
*Romanda
olaylar geniş ve ayrıntılı olarak anlatılır.
*Ana
olay etrafında olaycıklar vardır.
*Şahıs
kadrosu geniştir.Karakter çözümlemeleri yapılır.
*Zaman
olarak geri dönüşler olur.
Romanlar çeşitli türlere
ayrılır;
- Tarihi Roman:
Konusunu tarihten alır.
- Töre Romanı:
Toplumun yaşayış tarzını, geleneklerini, adetlerini işleyen romandır.
- Psikolojik Roman: Ruh
çözümlemelerinin yapıldığı romanlardır.
- Egzotik Roman:
Uzak ve yabancı ülkelerin doğa ve insanlarını anlatan romandır.
- Tezli Roman: Bir
görüş veya düşünceyi savunan romandır.
- Polisiye Roman: Dedektif
hikayelerini anlatan romandır.
Olmuş ya da olması mümkün olan olayları anlatan kısa sanat eserleridir.
*Tek bir olay
vardır.Olaycıklar yoktur.
*Şahıs kadrosu romana göre
dardır.
*Kişiler çoğu zaman
hayatlarının belli bir anı içinde anlatılır.
*İki tür hikaye görülür;
a)Olay Hikayesi:
Maupassant tarzı da denir. Olay esastır.Bizdeki temsilcisi, Ömer Seyfettindir.
b)Durum Hikayesi: Çehov
tarzı da denir. Olaydan çok insanın belli bir zaman dilimindeki durumu
anlatılır.Bizdeki temsilcisi, Sait Faik Abasıyanıktır
Olağanüstü olayların anlatıldığı sözlü bir edebiyat ürünüdür.
*Olaylar hayal ürünüdür.
*Yer ve zaman belli
değildir.
*Kahramanlar insanüstü
nitelikler gösterir.
*İyiler hep iyi, kötüler
hep kötüdür.
*iyiler ödüllendirilir,
kötüler cezalandırılır.
*Eğiticilik esastır.
Evrensel konular işlenir.
*Olaylar miş'li geçmiş
zaman kullanılarak anlatılır.
Bir gerçeği açıklamak, bir konuda görüş ve düşünceler öne sürmek ya da
bir tezi savunmak, desteklemek için yazılan yazılara makale denir.
*Anlatım yalın ve
yoğundur, nesnel bir nitelik taşır.
*Öne sürülen düşünce ve
tez kanıtlanır.
*Söz oyunlarına baş
vurulmaz, süslü anlatımdan uzak durulur.
*Her konuda makale
yazılabilir.
*Gazete ve dergilerde
yayımlanır.
Yazarın herhangi bir konudaki görüşlerini, kesin kurallara varmadan,
kanıtlamaya kalkmadan, okuyucuyu inanmaya zorlamadan anlattığı yazı türüdür.
*Yazar, kendisiyle
konuşuyormuş gibi bir hava sezdirir.
*Samimi bir dil
kullanılır.
*Yazar, öne sürdüğü
görüşleri ispatlamak zorunda değildir.
*Yazarın kesin bir sonuca
varma zorunluluğu yoktur.
*Nurullah Ataç
"Deneme, ben ülkesidir" der.
*Yazar anlatımda ve konu
seçiminde özgürdür.
*Türün ünlüleri, Ahmet
Haşim, N. Ataç, Suut Kemal Yetkin, A. Hamdi Tanpınar, Selahattin Eyyüboğlu.
Yazarın, gündelik olayları, özel bir görüşle, güzel bir üslupla, kanıtlama
gereği duymadan yazdığı kısa, günübirlik yazılardır.
*Gazete yazısıdır.
*Yazar düşüncelerini
kanıtlama yoluna gitmez.
*Dil tabiidir.Günlük
deyimlere, yer yer nükteli sözlere yer verilir.
*Okuyucuyla sohbet
ediyormuş gibi bir hava sezdirilir.
*Türün ünlüleri, Ahmet
Rasim, Falih Rıfkı,
A. Haşim, H. Cahit Yalçın,
Peyami Safa.
Yazarın, gündelik olaylarla ilgili düşüncelerini, okuyucu ile karşı karşıya
oturup konuşuyormuş gibi içten bir hava içinde yazdığı yazılardır.
*Herkesi ilgilendiren
konular seçilir.
*Cümleler çoğu zaman
konuşmadaki gibi devriktir.
*Yazar,
sorulu-cevaplı cümlelerle konuşuyormuş hissi verir.
*İçtenlik, samimilik,doğallık
sohbetin özelliklerindendir.
*Türün ünlüleri, Ahmet
Rasim, Şevket Rado, Atilla İlhan.
Sanat, edebiyat, düşünce eserlerini hem öz hem yapı yönünden açıklayan,
başarılı ve başarısız ya da değerli ve değersiz yönlerini gösteren,
bunları örneklerle somutlayıp belirten yazı türüdür.
*Eleştiri objektif
olmalıdır.
*Eleştiride amaç okura ve
yazara yol göstermektir.
*Eleştirmenin kişisel
duygularını kattığı eleştirilere öznel eleştiri, kişisel duygularını
katmadığı,objektif olduğu eleştirilere de nesnel eleştiri denir.
Yaşanan olayların, izlenimlerin, tarih atılarak, günü gününe yazılması ile
oluşan türe günlük denir.
*Kısa yazılardır.
*Olayı yaşayan kişi
tarafından yazılır.
*Yazarın hayatından izler
taşır.
*İçten ve sevecendir.
*Ruzname de denir.
*Türün ünlüleri, Oktay
Akbal, Suut Kemal Yetkin,
Seyit Kemal Karaalioğlu.
Bir yazarın kendisini yaşadığı ya da tanık olduğu olayları, sanat değeri
taşıyan bir üslupla anlattığı yazılardır.
*Geçmişteki olay üzerine
yazılır.
*Yazar, olayları kendi
bakış açısından anlatır.
*Anılar, yaşandığı dönem
hakkında bilgi verir.
*Anılarda, yazarın kişisel
bakışı söz konusudur.
*Türün ünlüleri, Namık
Kemal, Ziya Paşa, Ahmet Rasim, Halit Ziya, Hüseyin Cahit, Falih Rıfkı.
Ünlü kişilerin hayatını anlatan yazı türüdür.
*Kişiyi tüm yönleriyle
tanıtır.
*Açık, sade bir dil
kullanılır.
*Divan edebiyatında
şairleri anlatan bu eserlere, "Tezkire" denirdi.
*Türün ünlüleri; Mithat
Cemal Kuntay, Şevket Süreyya Aydemir.
Bir kimsenin kendi yaşam olaylarını anlattığı eserlerdir.
*Çoğu zaman bunlarda, sanatçı
kendisiyle beraber aile büyüklerinden, çevreden, aile içi durumlardan da söz
eder.
Bir düşünce veya duygunun birilerine iletilmesi amacıyla yazılan özel
yazılardır.
*Türün ünlüleri; Fuzuli,
Namık Kemal, Ziya Gökalp, A. Hamdi Tanpınar, Cahit Sıtkı Tarancı.
Gezilip görülen yerler hakkında yazılan yazılardır.
*Gezi yazısında yazar
daima, gezdiği yerleri anlatmalı, uydurma, yanlış bilgiler vermemelidir.
*Yazar gördüklerini,
okuyucusunun daha iyi algılaması için, karşılaştırma yapar.Okur sanki o yerleri
sanatçıyla gezer gibi olur.
Hayattaki olayları konu edinen, sahnede oynanmak amacıyla yazılan edebi
eserdir.
*Roman ve hikaye soyut
olduğu halde, tiyatro somuttur.
*Tiyatro eserleri,
konularına göre dram, trajedi ve komedi gibi türlere ayrılır.
A-TRAJEDİ:
Seyirciye, hayatın acıklı yönlerini göstermek, ahlak, erdemi anlatmak için
yazılmış manzum eserlerdir.
*Konusunu seçkin
kimselerin hayatından ya da mitolojiden alır.
*Kahramanları tanrılar, tanrıçalar
ve soylu kimselerdir.
*Kusursuz bir üslubu
vardır. Kaba sözlere yer verilmez.
*Eser baştan sona kadar
ağırbaşlı, ciddi bir hava içinde geçer.
*Çirkin olaylar,
seyircinin gözü önünde gerçekleştirilmez, sahne arkasında gerçekleştirilir. Bu
olaylar haberciler tarafından sahnede aktarılır.
*Üç birlik kuralına
uyulur.( Yer, zaman, olay )
*Oyunda korolara yer
verilir.
*Ünlü trajedi
yazarları;
Eski Yunan; Aiskhylos,
Eurupides, Sophokles.
Fransız; Corneille,
Racine.
B-KOMEDİ:
İnsanların ve olayların gülünç yönlerini ortaya koymak, izleyenleri güldürmek
ve düşündürmek amacıyla yazılmış tiyatro eseridir.
*Konusunu, yaşanılan
hayattan ve günlük olaylardan alır.
*Kişiler halktan ve yüksek
zümreden her çeşit insan olabilir.
*Her türlü söze şakaya yer
verilir.
*Kişilerin her türlü
davranışları sahnede gösterilir.
*Birbirini izleyen diyalog
ve koro bölümlerinden oluşur.
*Manzum olarak yazılır.
*Üç birlik kuralına
uyulur.
Türün yazarları,
Yunan-Aristophanes, Fransız- Moliere.
C-DRAM:
Hayatı
olduğu gibi acıklı ve gülünç yönleriyle sahnede göstermek için yazılan tiyatro
eseridir.
*Hayatı olduğu gibi
yansıtır. Trajedi ve Komedi kaynaşmıştır.
*Konusunu günlük yaşamdan
ve tarihten alır.
*Üçbirlik kuralına uyma
zorunluluğu yoktur.
*Olaylar, çirkin dahi olsa
sahnede gösterildiği gibi kişiler hangi sınıf ve halktan olursa olsun dramda
yer alır.
Yorumlar
Yorum Gönder