Nasrettin Hoca ile ilgili sitemizde birçok bilgi bulunuyor. Nasrettin Hoca’nın kişiliği ve kişisel özellikleri hakkında öğrenci arkadaşlarımız bilgi istemişler. Nasrettin Hoca’yı bütün yönleriyle tanımanızı sağlayacak bir araştırmayı sitemize ekliyorum.
Nasrettin Hocanın Kişiliği
Nasrettin Hoca hakkındaki bütün bilgilerimiz şu iki kaynağa dayalıdır:
Hakkında yazılan kitaplar
- Hoca’nın fıkraları ve halk arasında onunla ilgili oluşan inanışlar
Nasrettin Hocanın Kaynaklara Göre Kişisel Özellikleri
Nasrettin Hoca‘dan bahseden kaynaklar yahut doğrudan onu anlatmayı amaçlayan kitaplar bir anlamda Hoca’ya ilim ve kültür çevrelerinin bakış tarzını gösterirler. Saltuknâme’den Bursalı Lamii Çelebi’nin Letâifine, yahut Evliya Çelebi’nin’ Seyahatnâmesi’nden Bayburtlu Osman’ın “Kitab-ı Mir’atı Cihan’ına kadar hemen hepsi Nasreddin Hoca’yı nüktedan, bilgin ve sûfi bir kişilik olarak ele alırlar. Mesela Saltuknâme’de Hoca, akıllı, zeki ama aynı zamanda nüktedan bir derviş olarak tanıtılır. Lamii Çelebi’yegöre fıkraları dinî-ahlâkî niteliktedir ve bunlarda mizah asıl gaye değildir. Evliya Çelebi’ye göre de Hoca bir bilgedir. Onu şu şekilde vasfeder. ” Fazilet-i bahire sahibi olup hazır cevap, eshab-ı kerametten, hakim, emr-i din ve dünyada müstakim ve mutedil ulu bir can idi.”
Yine Hoca’nm fıkralarım derleyen kişilerin mecmualarının başına aldıkları” Hoca rahmetullahi aleyh”, “Urefadan bir zat..”, “Hâkimane ve arifane letâiflerin sahibi” gibi ifadeler ona bakışı yansıtan söyleyişlerdir.
Nasrettin Hoca hakkında bağımsız olarak yazılan kitaplarda da Hoca’nın kişiliğine ilişkin değerlendirmeler vardır. Bunlara göre Hoca, “sevimli bir sima”dır. Adını duyduğumuzda bile “dudaklarımızda kendi kendine bir tebessüm belirir.”, O, “ince nükteler”in, “zarif ve sevimli latifeler”in sahibidir.
“Her sözünü bir tebessüm yapmasını bilen”, “en ciddi olayların bile gülünç taraflarını görebilen”, mizahının en belirgin özelliği “hazır-cevaplılık” olan aykırı konuşmasını seven, akl-ı selimi kuvvetli, neşeli, babacan bir tip”tir.
Nasrettin Hoca deyince aklımıza insanı güldüren, hoşgörülü, geniş gönüllü, sevimli bir hoca tipi gelir. Olup bitenleri derinlemesine kavrayabilecek zekâya, bu durumlara en uygun nükteyi oluşturabilecek yeteneğe” sahiptir.
“İnanılmaz derecede iyimserdir. Hiçbir terslik, hiçbir kötülük, hiçbir sorun, onun yüzündeki gülümsemeyi silemez. Bugünkü terimini kullanırsak Hoca’da sinir gerginliği (stres) denen şey yoktur. Her felakette Hoca, ne eder eder avunacak bir yan bulur.”
“O, sosyal adalet için savaşan bir kişidir. Toplumun çirkin, acı, kötü, haksız, adaletsiz, çelişkili ve insancıl olmayan yönlerini ve köşelerini pek iyi anlamış ve sezmiştir.”
“Yüzyıllardır milyarlarca insanın dünyasında tatlı izler bırakan, gülümseten ve düşündüren” bir Hoca’dır. “İnce söz” ustasıdır. “Halktan biri’dir.
“Hoca, çevresindeki varlıklara sadece bakıp geçmez. Gözler, inceler, düşünür, sorular sorar, kendine göre değerlendirmeler yapar. Meselelere ve olaylara filozofça yaklaşır.”
“Nasrettin Hoca, bilge bir kişidir. Herkesin akıl danıştığı, ötekilerle mücadelesinde bilgisiyle akıl yarıştırarak galip gelen, dil, kültür, ahlak, milli birlik ve beraberlik duyguları gibi değerlere bağlılıkla kendine yabancılaşmanın tedbirlerini almış, hoşgörülü, barış içindeki uzlaşmacı bir toplumun öncüsüdür.”
“Hoca merhum, ömrünü halkı uyandırmaya ve aydınlatmaya adamış bir olgun yol gösterici; “iyiliği yaygınlaştırmak, kötülüğü ortadan kaldırmak” düşüncesini lâtife kisvesine büründürerek yerine getiren bir âlim, bir bilgedir.”
“Nasrettin Hoca, kıvrak zekâsı, yaşam tecrübesi ve sağduyusu ile toplum rahatsızlıklarını birer birer teşhis ederek, bunları su yüzüne çıkaran, yeri geldikçe kangren olmuş bu rahatsızlıklara espri gücü ile neşter atan bir sosyal hekimdir.
Onunla ilgili yazılan makalelerde de bu tür değerlendirmelere rastlanır:
” Nasrettin Hoca, güldüren gerçek olarak kendisini dünya edebiyatına mal eden bir halk filozofudur.”
“Bir medeniyet coğrafyasının gülen yüzüdür Nasrettin Hoca. Gülmenin her biçimiyle karşılığı olan, kendini çeşitlendiren ve farklılaştıran bir yüzdür.”
“Hoca, daima tebessüm eden nurlu yüzüyle her an aramızda yaşayan, her sözü ve işaretiyle bize huzur ve saadetin yollarını gösteren bir öğretmen gibidir.”
“Hoca, keskin ve kıvrak zekânın, espri gücünün, hazır cevaplılığın, insan ruhunun derinliklerini keşfetmenin, sevgi, sevimlilik ve hoşgörünün sembolüdür.”
“Nasrettin Hoca, yüzde yüz milli bir kimliktir. Öylesine millidir ki öğretileri Anadolu dışı Türk dünyasında da kabul görmüş ve baş tacı edilerek günümüze ulaşmıştır.”
“Nasrettin Hoca, içimizden biridir. Yalan, laubalilik, şarlatanlık, şımarıklık, kurnazlık, kandırmacılık, fitne, zorbalık ve tahakküm onun lügatinde yazmaz. Birleştirici, kaynaştırıcı ve barışçıdır. Daima zarif, kibar ve merhametlidir. Düşmanlığa, gözbağcılığa, kırıcılığa yol açan söz ve davranışlardan uzaktır.”
“Nasrettin Hoca, hayatı ve fıkralarından çok kişiliği ile tanınan ünlü bir nüktedan, Türk zekâsım, esprisini, dünya ve hayat görüşünü temsil eden bir halk filozofudur.”
Kaynak: Anadolu ve Dünya Bilgesi Nasrettin Hoca ve Fıkraları
Yorumlar
Yorum Gönder