Kaşgarlı Mahmut Saciye ve Hamidiye Medreseleri'nde tahsil gördükten sonra kendisini Türk dili incelemelerine adamıştır. Bu amaçla Orta Asya'yı boydan boya kat ederek Anadolu'ya oradan da Bağdat'a gitmiştir. Bağdat'ta 1072-1074 yılları arasında yazdığı Türkçe-Arapça sözlüktür Arapların Türkçe’yi öğrenmesi için yazmıştır.Türkçe’nin bilinen en eski sözlüğüdür,Orta Asya yazı Türkçe’si hakkında var olan en kampsamlı ve en önemli dil anıtıdır.Kitap 683 sayfadır ve yaklaşık 9000 Türkçe kelime barındırır içerisinde 925. yılını kutladığımız Divân-ı Lügati-Türk;üzerinde duracağımız konu bakımından da bir dönüm noktası oluşturmaktadır.Çünkü,Oğuzlar ve Oğuzca hakkındaki en eski toplu bilgileri Divan’dan öğreniyoruz..Kaşgarlı Mahmut’un 11.yy da Balasagun’u merkez yaparak çizdiği Dünya Haritası o dönemde Türk’lerin yaşadıkları bölgeleri,dağılımını ve düşmanları yerini göstermesi bakımından dikkate değerdir.Türk’lerin bulunduğu bölgeleri göstermek amacı ile çizilmiştir.Halka biçiminde olan haritanın çevresinde doğu,batı,güney,kuzey yönleri bazı deniz ve nehirler gösterilmiştir.
*Batıda işaret edilen yerler:İtil boyları (Kıpçak)ve Frenklerin yaşadığı yerleri belirtir.
*Güneyde işaret edilen yerler:Hindistan ve SİND.
*Doğuda işaret edilen yerler:Çin ve Japonya
*Ortada işaret edilen yerler: YARKENT,KAŞGAR,BARSAGUN,BALASAGUN, YİFRUÇ, İKİÖKÜZ, ASBUALİ, KUMRİ, TALAS v.s diğer birden fazla Türk şehirleri bulunmaktadır.
Asya’nın kuzeyi,batısı ve güneyi çizilmeden bırakılmış,harita pek çok çizimi yanlış olmasına rağmen doğu bölgelerine verdiği bilgiler gerçeğe uymaktadır.
Türkçe konusunda pek işe yaramamıştır. Selçuklu zamanı Farsça, Osmanlı zamanı Arapça etkisi altında kalmıştır Anadolu. o yüzden şimdi Türkçe'miz bol bol Arapça ve Farsça kelimeler içermektedir.
Bu eseri, yalnız bir sözlük değil; İslâmiyet öncesi Türk edebiyatını, tarihini, coğrafyasını, folklorunu, mitolojisini aydınlatan ansiklopedik bir eserdir.
NOT: Türk dilinin ilk gramer kitabı olan KAŞGARLI Mahmut’un kayıp eseri "KİTABU CEVAHİRÜ’N NAHVN Fİ LUGATİ’ TÜRK’’
1-Bulgar 15-Somali 31-Talas
2-Hazar Denizi 16-Sahra çölü 32-Canbalık
3-Rusya 17 – Etiyopya 33-Uygur
4-İskenderiye 18-Somali 34-Beşbalık
5-Mısır 19-Seyhun 35-Tataristan
6-Taşkent 20-Hindistan 36-Ötüken
7-Japonya 21-HZ.Adem ayak izi 37-Birçok Türk
8-Çin 22-Keşmir 38 -Gazne
9-Balasagun 25-Yarkent 39-Ceyhun
10-Kaşgar 26-Hotan 40-Horasan
11-Semerkant 27-Kansu 41 -Fars
12-Irak 28- Taraz
13-Azerbaycan 29-Nezi
14-Yemen 30-İkiöküz
|
Hazırlayan: Mustafa Karasüleymanoğlu
Kaynak: http://efrasyap.org/Icerik/IcerikDetay.aspx?IcerikID=725
Yorumlar
Yorum Gönder